Sual: Mövzu (uydurma-qondarma) hədislərlə əlaqədar hansı kitablar var? Bu sahədəki mənbələr hansıdır?
Cavab: Hədis alimlər müxtəlif metodlarla hədis kimi uydurulan rəvayətləri bir yerə cəm edən müxtəlif Mövzuat (الموضوعات) kitabları yazıblar. Məhz bu əsərlərin sayəsində hədis elmində mütəxəssis olmayan şəxslər də mövzu hədisləri asanlıqla tanıya bilirlər. Həmin əsərlərdən (əksəriyyəti Ərəb dilindədir) bəziləri bunlardır:
əl-Məqdisi (ö. 507/1113): Təzkiratu-l-mövzuat
əl-Cüzəkani (ö. 543/1148): əl-Əbatil və-l-mənakir və-s-sihah və-l-məşahir
Əbu-l-Fərəc ibnu-l-Cövzi (ö. 597/1200): Kitabu-l-mövzuat minə-l-əhadisil-mərfuat
Cəlaləddin əs-Süyuti (ö. 911/1505): əl-Ləali-l-məsnua fi-l-əhadisi-l-mövzua
İbn Ərrak (ö. 963/1556): Tənzihu-ş-şəriəti-l-mərfua ani-l-əxbariş-şəniati-l-mövzua
əl-Fəttəni (ö. 986/1578): Təzkiratu-l-mövzuat fi-l-əhadisi-l-mərfuat
Əli əl-Qari (ö. 1014/1605): əl-Əsraru-l-mərfua fi-l-əxbari-l-mövzua: əl-Mövzuatu-l-kübra
əş-Şövkani (ö. 1250/1832): əl-Fəvaidu-l-məcmua fi-l-əhadisi-l-mövzua
əl-Ləknəvi (ö. 1304/1886): əl-Asaru-l-mərfua fi-l-əxbari-l-mövzua
Bu məsələ ilə əlaqədar Türk dilində mənbələrdən bəziləri isə aşağıdakılardır:
M. Yaşar Kandemir: Mevzû Hadisler: Menşe’i, Tanıma Yolları, Tenkidi
Harun Ünal: Uydurma Hadisler (Mirac Yayınları), 6 cild; Mevzûât (Mevzû Hadisler) (Basiret Yayınları)
Sadık Cihan: Uydurma Hadislerin Doğuşu ve Sosyo-Politik Olaylarla İlgisi
Ali el-Kârî: Uydurma Olduğunda İttifak Edilen Hadisler, Tercüme: Halil İbrahim Kutlay
İbn Kayyim el-Cevziyye: Uydurma Hadisleri Tanıma Yolları (el-Menarü’l-Münif fi’s-Sahih ve’d-Daîf), Tercüme: Hanifi Akın
Abdülfettah Ebû Gudde: Sened ve Metin Yönüyle Mevzu Hadisler, Tercüme: Enbiya Yıldırım.
QEYD: Bu əsərlərin əksəriyyəti BDU-nun İlahiyyat fakültəsinin elmi kitabxanasında mövcuddur.
Materiallardan istifadə zamanı mənbə göstərilməlidir. MÜSƏLMANLAR © 2004 Bütün hüquqları qorunur.
