Müsəlmanlar

Şirk və küfr

ŞİRK VƏ KÜFR 

Şirk Al­la­ha xas olan bə­zi xü­su­siy­yət­lə­ri baş­qa var­lıq­la­ra da şa­mil edə­rək on­la­ra tanrıya məxsus olan xü­su­siy­yət ver­mək de­mək­dir. Bu möv­zu yu­xa­rı­da qeyd edil­miş­di. Aşa­ğı­da da­ha ge­niş iza­hat­lar ve­ri­lə­cək­dir.

Küfr ka­fir­lik de­mək­dir. Sö­zün kö­kü “kufr” və “ku­fur” olub, “örtmək və gör­mə­məz­lik et­mək” mə­na­sı­na gə­lir. Edi­lən yax­şı­lıq­la­rı san­ki gör­mə­yən kə­sə ərəb di­lin­də ka­fir, Azərbaycan (tərc.) di­lin­də isə nan­kor de­yi­lir. Al­la­hın var­lı­ğı açıq hə­qi­qət ol­du­ğu hal­da əksər in­san­lar onu nə­zə­rə al­ma­dan hə­yat­la­rı­nı da­vam et­di­rir­lər. Al­la­hı nəzərə alanla­rın ək­sə­riy­yə­ti Al­lah­la olan əla­qə­lə­ri­ni va­si­tə­çi­lə­rin kö­mə­yi ilə da­vam et­dir­dik­lə­ri­nə gö­rə Onu bu çər­çi­və daxilində nəzərə alırlar.

Ka­fir və müş­rik söz­lə­ri ey­ni şe­yin iki fərq­li üzü­nü gös­tə­rir. Yə­ni hər ka­fir müş­rik və hər müş­rik ka­fir­dir. Uca Al­lah be­lə bu­yu­rur:

لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ اَهْلِ الْكِتَابِ وَالْمُشْرِكِينَ مُنْفَكِّينَ حَتَّى تَاْتِيَهُمُ الْبَيِّنَةُ (1) رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُوا صُحُفًا مُطَهَّرَةً (2) فِيهَا كُتُبٌ قَيِّمَةٌ (3)

“Əhli-kitabdan və müşriklərdən kafir olanlar onlara həqiqətləri izah edən biri gələnə qə­dər ay­rı­lan de­yil­dir­lər. O, Al­lahın tərtəmiz sə­hi­fə­lə­rini on­la­ra oxu­yan elçisidir. Həmin sə­hi­fə­lər­də qəti və doğ­rü hökmlər var­dır” (“Bəy­yi­nə” su­rə­si, 98/2-3)

A­yə­də qeyd edi­lən “الْمُشْرِكِينَ = müş­rik­lər” sö­zü ərəb dili qaydasına görə “mərifə”dir. Müəy­yən müş­rik tə­bə­qə­si, yə­ni əh­li-ki­tab­dan baş­qa qa­lan müş­rik­lə­ri bil­di­rir. Bu heç də əh­li ki­ta­bın müş­rik ol­ma­dı­ğı­nı gös­tər­mir. Çün­ki on­la­rın ara­sın­da ka­fir­ olanların müş­rik ol­du­ğu­nu gös­tə­rən ayə­lər var­dır.

Uca Al­lah be­lə bu­yu­rur:

اِتَّخَذُوا اَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ اَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَالْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَمَا اُمِرُوا اِلَّا لِيَعْبُدُوا اِلَهًا وَاحِدًا لَا اِلَهَ اِلَّا هُوَ سُبْحَانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ (31)

“Alim­lə­ri­ni və din adamlarını, Mər­yəm oğ­lu Mə­si­hi öz­lə­ri­nə tan­rı­lar (rəbb­lər) qə­bul et­di­lər. Hal­bu­ki on­la­ra an­caq bir olan Al­la­ha qul olmaları əmr olun­muş­du. On­dan baş­qa heç bir tan­rı yox­dur. Al­lah onların şirkindən uzaq­dır!” (“Töv­bə” su­rə­si, 9/31)

Hər cə­miy­yə­tin keç­mi­şin­də bir pey­ğəm­bər var­. Uca Al­lah be­lə bu­yu­rur:

اِنَّا اَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَاِنْ مِنْ اُمَّةٍ اِلَّا خَلَا فِيهَا نَذِيرٌ (24)

“Ey Muhəmməd! Sə­ni o haqqı (Qu­ran­ı) müj­də ve­rən və xəbərdar edən ola­raq gön­dər­dik. Hər üm­mətin keçmişində bir xə­bər­dar edənmnütləq vardır!” (“Fa­tir” su­rə­si, 35/24). Mək­kə cə­miy­yə­ti­nin keç­mi­şin­də İb­ra­him və İs­mayıl pey­ğəm­bər­lər var­dı. Qureyş­li­lər İb­ra­hi­min nəs­lin­dən ol­duq­la­rı­na gö­rə öyü­nür ((İbn Hi­şam, “Si­rə­tun-Nə­bi”, M. Muh­yid­din Ab­dul­ha­mi­din təh­qi­qi i­lə, Bey­rut, 1401/1981, c. I, 216.)) , ondan qalan həcc və um­rə iba­dət­lə­ri­ni mü­tə­ma­di şə­kil­də ye­ri­nə ye­ti­rir­di­lər. La­kin əl­lə­rin­də ona aid ila­hi ki­tab yox idi. Buna görə də on­lar əh­li ki­tab sa­yıl­mır­dı­lar. Yə­hu­di­lə­rin keç­mi­şin­də Mu­sa əley­his­sə­lam­la bir­lik­də bir çox pey­ğəm­bər­lər gəl­miş və on­lar­dan qa­lan Töv­rat var idi. Xris­tian­la­rın keç­mi­şin­də isə İsa pey­ğəm­bər və əl­lə­rin­də İn­cil var­dı. Bu sə­bəb­dən on­lar əh­li-ki­tab sa­yı­lıb­lar.

Töv­rat və İn­cilin ori­ji­nallığı qoruna bilməmişdir. La­kin əsas möv­zu­lar­da Qu­ran­la or­taq hökm­lə­ri var­dır. Buna görə də Qu­ran on­la­rı bu əsas mə­qam­la­ra də­vət edir. Uca Al­lah be­lə bu­yu­rur:

قُلْ يَااَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا اِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ اَلَّا نَعْبُدَ اِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيًْا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا اَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِاَنَّا مُسْلِمُونَ (64)

“Söy­lə: “Ey ki­tab əh­li! Si­zə görə də bizə görə də doğru olan bu sözdə birləşək: “Al­lah­dan baş­qa­sı­na qul olmayaq. Ona heş bir şeyi şə­rik qoş­ma­yaq. Heç birimiz Al­la­h ilə öz arasına bir-bi­ri­mi­zi qoyaraq rəbblər qə­bul et­mə­yək!” Əgər on­lar ye­nə də üz dön­də­rər­lər­sə, o za­man de­yin: “Şa­hid olun ki, biz, hə­qi­qə­tən, biz təslim təs­lim olan­la­rıq!” (“Ali-İm­ran” su­rə­si, 3/64).

Mək­kə­li müş­rik­lə­rin və di­gər­lə­ri­nin əlin­də be­lə bir mətn ol­ma­dı­ğı­na gö­rə on­la­ra ağıl­la­rı ilə dü­şü­nüb, əl­də et­dik­lə­ri bil­gi­lər­dən is­ti­fa­də et­mək məs­lə­hət gö­rül­müş­dür. Uca Al­lah be­lə bu­yu­rur:

وَهَذَا صِرَاطُ رَبِّكَ مُسْتَقِيمًا قَدْ فَصَّلْنَا الْاَيَاتِ لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ (126)

“Bu, Rəb­bi­nin doğ­ru yo­lu­dur. Biz ayə­lə­ri­mi­zi dü­şü­nüb an­la­yan bir ca­maat üçün ar­tıq mü­fəs­səl izah et­dik.” (“Ənam” su­rə­si, 6/126)

وَمَنْ يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا (115)

“Hər kəs özü­nə doğ­ru yol aş­kar olan­dan son­ra elçidən üz dön­də­rib inananlardan qey­ri­si­nin yo­lu­na uyar­sa, onun is­tə­di­yi yo­la yö­nəl­dər və cə­hən­nə­mə va­rid edə­rik. Ora ne­cə də pis yer­dir.” (“Ni­sa” su­rə­si, 4/115)

Bəzi yə­hu­di və xris­tian­la­rın Töv­rat və İn­cil ki­mi ila­hi ki­tab­la­ra ma­lik ol­ma­la­rı on­la­rın müş­rik ol­ma­la­rı­na ma­ne ol­a bilmə­miş­dir. Əsas olan ila­hi ki­ta­ba sa­hib ol­maq de­yil, ona ta­be ol­maqdır. Əlin­də Qu­ran olan, hət­ta onu əz­bər­lə­yən və onun elmi ilə məşğul olan bir çox mü­səl­man­la­rın şirkə düşdüyünü görürük.

Al­la­ha tam gü­vən­mək və Ona qeyd-şərt­siz təslim olmaq ima­nın ən mü­hüm gös­tə­ri­ci­si­dir. La­kin in­san­la­rın ək­sə­riy­yə­ti Al­la­ha qar­şı öz şərt­lə­ri­ni irə­li sü­rür­lər. Bə­zi­lə­ri şərt­lə­ri­ni öz­lə­ri müəy­yən edir, bə­zi­lə­ri isə dəyişdirilmiş bir di­nin və ya tə­ri­qə­tin irə­li sür­dü­yü şərt­lə­ri öz­lə­rinə da­ha mü­na­sib he­sab edir­lər. Özü­nü, ya­xud baş­qa­sı­nı Al­la­ha qar­şı şərt irə­li sü­rə­cək sə­viy­yə­də gö­rən kəs onu həmin möv­zu­da Al­la­ha bə­ra­bər tut­muş və tan­rı qə­bul et­miş olur. La­kin on­lar çə­tin və­ziy­yə­tə düş­dük­lə­ri za­man irə­li sür­dük­lə­ri bü­tün şərt­lə­ri unu­dur və sə­mi­mi şə­kil­də Al­la­ha üz tu­tur­lar. Uca Al­lah be­lə bu­yu­rur:

وَاِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فِى الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ اِلَّا اِيَّاهُ فَلَمَّا نَجَّيكُمْ اِلَى الْبَرِّ اَعْرَضْتُمْ وَكَانَ الْاِنْسَانُ كَفُورًا (67)

“Də­niz­də bir çə­tin­lik üz ver­sə, yardıma çağırdığınız hər kəs yox olur, təkcə Allah qalır. Allah si­zi xi­las edib qu­ru­ya çı­xart­dıq­da üz dön­də­rir­si­niz. İn­san edilən yaxşılığı görməz!” (“İs­ra” su­rə­si, 17/67).

Materiallardan istifadə zamanı mənbə göstərilməlidir. MÜSƏLMANLAR © 2004 Bütün hüquqları qorunur.